برخی از تجار و شركتها جهت به دست آوردن بازارهای جديد غير از بازارهای فروش، ميزانی از كالاهای خود را به شهرستانها يا كشورهای ديگر ارسال مینمايند تا اينكه توسط افراد و موسساتی كه طرف معامله و مورد قبول و پذيرش آنها هستند، فروخته شود، به اين گونه كالاها، كالای امانی يا مرسوله امانی گفته میشود و به شخصی يا شركتی كه كالای امانی را به منظور فروش به طور امانی برای طرف خود میفرستد، فرستنده كالای امانی يا آمر گفته میشود.
به شخص يا موسسهای كه كالای امانی را به منظور فروش، دريافت مینمايد، گيرنده كالای امانی يا حق العمل كار مینامند. حق العمل كاران جهت اين كار مبلغی را به عنوان كميسيون يا حق العمل از صاحب و فرستنده كالا دريافت مینمايند. اگر حق العمل كار، کالا را بیشتر از مبلغ تعیین شده به فروش برساند حق استفاده از این تفاوت را بدون اجازه آمر نخواهد داشت. مورد دیگر اینکه حق العمل کار ملزم به بیمه کردن کالای مورد معامله نیست مگر به درخواست و به دستور آمر، اما مسئول حفظ و نگهداری کالا میباشد تا زمان فروش و یا برگشت به آمر.
مخارج کالای امانی
در طی فرآیند ارسال و فروش کالا بین آمر و حق العمل کار هزینههایی اتفاق میافتد که به آن هزینههای حق العمل میگویند که به دو دسته قابل انتقال و غیر قابل انتقال تقسیم میشود.
مخارج قابل انتقال تمام مخارجی است که برای کالا هزینه میشود تا زمانی که کالا از آمر به حق العمل کار برسد که این مخارج بعد از فروش کالای امانی به عنوان بهای تمام شده فروش امانی در نظر گرفته میشود. از جمله مخارج قابل انتقالی که آمر پرداخت میکند میتوان به بسته بندی، بارگیری، حمل و نقل، بیمه و گمرک اشاره کرد. همچنین مخارج قابل انتقالی که حق العمل کار پرداخت میکند شامل هزینه تخلیه، حقوق گمرکی و هزینه حمل تا انبار حق العمل کار، میشود.
مخارج غیر قابل انتقال تمام مخارجی است که بعد از وارد شدن کالا به انبار حق العمل کار، انجام میشود. که باید در سود و زیان دوره گزارش گردد. نکته اینجاست که این هزینهها فقط به کالاهای فروش رفته اختصاص دارد.
حسابداری کالای امانی
حسابداری کالای امانی به دو روش انجام میشود:
- روش بهای تمام شده
- روش سیاهه
محاسبه مبلغ قابل ارسال برای آمر (به همراه یک مثال)
آقای شمس به عنوان آمر در این مثال ۱۰۰ واحد از کالای خود را به ارزش هر واحد ۶۰۰۰ ریال برای آقای غریب به عنوان حق العمل ارسال کرد. آمر بابت ارسال کالا به حق العمل کار ۶۰۰۰۰ ریال پیش دریافت از حق العمل کار دریافت نمود که حق العمل کار ۵۰ واحد از کالای دریافتی را به قیمت هر واحد ۷۰۰۰ ریال به فروش رساند. آقای غریب در ارتباط با این کالا ۴۰۰۰۰ ریال هزینه انجام داده است. در قرارداد منعقده کمیسیون فروش حق العمل کار ۵ درصد میباشد و همچنین قرار شده است که ۱۰ درصد پیش پرداخت بابت کالای باقی مانده نزد آقای غریب، نزد آقای شمس باقی بماند.
مزایای فروش امانی برای آمر
- دسترسی به بازارها بیشتر شده و به دنبال آن موجب فروش بیشتر و سود فراوانتر میگردد.
- در این روش، اطمینان بیشتری از وصول بهای کالای امانی تا فروشهای عادی نسیه حاصل میگردد، چرا که اولا بعضی از حق العمل کاران با درصدی به نام حق التضمین که دریافت میدارند، وصول بهای کالای فروش رفته را از هر جهت به عهده میگیرند و ثانیا همانطور که گفته شد، اگر حق العمل کار ورشکست گردد، بهای کالای امانی از بین نمیرود بلکه آمر میتواند عینا آنها را پس بگیرد.
- جهت معرفی و ایجاد بازار برای محصولات جدید شناخته نشده که برخی از نمایندگان و تجار حاضر به خرید و فروختن آنها به صورت عادی نیستند، ارسال کالا برای آنها به طور امانی بهترین وسیله است تا تجار و شرکتها بتوانند با اطمینان بیشتری به قبول و فروش این گونه محصولات اقدام نمایند.